mobieltje
Het Nederlands Proppenstampers Gilde
Ouderwets Jagen en Schieten door Wilebald te Poel.
Hiermee bedoel ik jagen met antieke spullen en wel met buskruit. Buiten het feit dat die oude geweren eigenlijk veel mooier zijn dan nieuwe, dragen zij altijd een verhaal met zich mee. Vaak is de geschiedenis van het wapen onbekend, maar als het van jouw overgrootvader geweest is of van een beroemde persoon krijgt dit eeuwenoude jachtmiddel een bijzondere waarde. Nu spreken we ook van waarde die bepaald wordt door de kwaliteit, de techniek en de maker. De meeste oude wapens waar nog mee geschoten wordt zien er eenvoudig uit. Vaak bezitten zij lopen van zogenaamd Damaststaal. Door de vlechtstructuren en wijze van etsen en roesten zijn vaak zeer fijne en mooie structuren zichtbaar aan de buitenzijde ontstaan. De oude wapenlopen zijn vaak gebruineerd. Dat was in de negentiende eeuw een verspreid gebruik. Ook zijn er uit die tijd geblauwde en blanke vuurwapens bekend. Ofschoon mij niet bekend is of er jagers zijn die nog met vuursteen hagelgeweren jagen kan het wel. Misschien doe ik dat nog eens met mijn kaliber 16 uit eind achttiende eeuw. Waar ik en mijn kompanen nu de meeste ervaring hebben is de jacht met percussie hagelgeweren en ook met zwartkruit achterladers. In de regen of de snerpende kou is het omslachtig percussiegeweren te laden. Behalve het bekende probleem van hoe houd ik mijn kruit droog is het onder barre omstandigheden niet bepaald makkelijk een percussiekapje op het schoorsteentje aan te brengen. Het laden kan eenvoudig uit de kruitfles, prop erop, hagel uit de zak en als afsluiting een afdekplaatje. Het wapen is pas definitief geladen als het kapje op de schoorsteen zit en de haan in de achterste stand. Het verdient echter aanbeveling de haan in de veiligheidsstand (half cock) te behouden totdat men daadwerkelijk gaat schieten.
Indien er met achterladers wordt gejaagd is het voorbereidende werk al thuis gedaan. De zwartkruit hagelpatronen moet men daar zelf maken. Met de ster krimppers of een zogenaamde rolkrimp. Deze hagelpatronen worden niet meer door de munitiefabrieken gemaakt, laat staan met alternatieve hagel. Gezien de prijs van losse bismuthagel kan men beter bestaande bismutpatronen slopen en met zwartkruit nieuwe maken. Wat ik iedereen dringend afraad is het schieten met antieke geweren met alle gewone (nitro) patronen. De lopen en de kamers zijn niet gebouwd om de hoge druk van moderne patronen te weerstaan. Mensen die zoiets doen houden een scherpe granaat vlakbij hun eigen gezicht en de omstanders. Niet doen dus. Ook is jagen met zwartkruit in een droge omgeving af te raden vanwege het brandgevaar door smeulende kruitresten. Dan mag je daar zeker niet meer terugkomen. Als je nu wil weten of je veilig kan schieten met een oud geweer biedt dan het geweer aan deskundigen ter keuring aan. Als een antiek geweer een beetje rammelt kun je vaak toch nog veilig mee schieten. Bij twijfel testen wij onze oude geweren waar we mee willen gaan schieten uit met een dubbele zware lading. Het geweer wordt dan geladen in een autoband geplaatst met een lang touw aan de trekker. Op veilige afstand met bijvoorbeeld een auto ertussen trekken wij aan het touw. Het is ons al een keer voorgekomen dat de kamer van een geweer bij zo’n test geploft is. Het hangt nu bij mij aan de muur. Waarmee de zin van het testen aangetoond is. Wat ook wel eens voorkomt is dat de schroefdraad van het schoorsteentje (piston) weggeroest is waardoor deze als een projectiel achterwaarts kan vliegen.
Op gezette tijden dienen daarom de pistons gecontroleerd en voorzien van isolatietape, maar ook de sloten controleren op restanten kruitslijm en reinigen. Ook dat kan namelijk ploffen. Zwartkruit wapens worden bij gebruik heel erg vuil. Met heet water en zeep en een scala aan sop- en schraaphulpmiddelen zijn ze echter goed schoon te krijgen. Sommige eigenaren gaan zelfs met de lopen van de gebruikte geweren onder douche of leggen ze in een heet bad. Vuile handen krijg je ervan, maar ook dat hoort erbij.
De antieke zwartkruit geweren, die niet verlofplichtig zijn, kunnen gewoon naast de zes verlofplichtige jachtwapens op de akte worden vermeld ondervermelding van een nummer dan wel naam. In het jachtveld moeten de wapens namelijk gedekt zijn door de juiste papieren om herkenning bij controle mogelijk te maken. Bij transport is verplichte verpakking van het wapen gelijk aan dat van nitro-wapens. De plek van bewaren thuis is niet bij wet omschreven. Je mag ze dus Vrij aan de muur hangen. Eventuele zwartkruit munitie moet wel volgens de voorschriften worden opgeborgen en door de juiste papieren gedekt.
Zwartkruit jagen met voorladers is niet iets voor jagers die van een groot tableau houden, want met het herladen gaat veel tijd gepaard. je wordt gezien door het wild en als je klaar bent zijn de duiven de stal al lang weer uit. Maar bij elk schot is het genieten van het effect. Een hoop rook, een harde doffe knal, die ver een echo veroorzaakt, je maten in de lach en dan verwondering over de goede resultaten. De snelheid en de doorslag van de lading doet namelijk slechts weinig onder aan dat van de doorsnee nitro-patroon. Dat is uitgezocht met behulp van een chronograaf en met dekkingsbeelden. Men kan dus ook in het kader van juist natuurbeheer en schadebestrijding met die oude geweren nog echt weidelijk aan de slag. Het duurt alleen ietsje langer voor het schot eruit is dus moet je meer voorgeven.
Training voor jagers in deze ouderwetse jachtdisciplines op de schietbaan wordt daarom aanbevolen.
Inlichtingen over het zwartkruit schieten kunt u inwinnen bij het Nederlands Proppenstampers Gilde via info@proppenstampers.nl
Copyright © 2006 - 2024
Het Nederlands Proppenstampers Gilde. Alle rechten voorbehouden.
